Grondwater - Zijn we het aan het vernietigen

Grondwater is in wezen een duurzame hulpbron als het met zorg wordt beheerd. Duurzaam gebruik vereist kennis over de ondergrond en kennis over de verschillende bedreigingen voor de grondwatervoorraad. Professor Anders Vest Christiansen legt uit wat er op het spel staat – en wat we kunnen doen.

Grondwater is een zeer nuttige hulpbron. 

Als je er goed mee omgaat, levert het schoon, duurzaam drink- en irrigatiewater op. Maar er zijn ook veel zaken die grondwater in gevaar brengen. Vervuiling en klimaatverandering zijn twee van de grootste gevaren. Klimaatverandering kent verschillende vormen.  

Maar typisch is dat droge gebieden droger en natte gebieden natter worden. Voor grondwater is het grootste probleem een gebrek aan neerslag. Dit zien we in veel gebieden wereldwijd gebeuren: de afgelopen decennia worden de droge periodes steeds langer en steeds droger. En de regenseizoenen worden steeds zwaarder en extremer. 

Door de langere droogtes zakt de grondwaterspiegel. En als er daarbij ook nog drink- en irrigatiewater uit gewonnen wordt, wordt deze natuurlijke uitputting alleen maar versneld. Naast de droogte geldt ook dat neerslagbuien steeds extremer worden en ook dat is een probleem voor de aanvulling van het grondwater. 

Dat komt doordat tijdens dit soort extreme regenval een groot deel van het water direct de rivier in loopt en geen tijd krijgt om in de grond te zakken en nieuw grondwater te worden. In andere gebieden, zoals Denemarken, is het effect van klimaatverandering anders, zo is er elk jaar steeds meer regen. En een direct gevolg daarvan is dat de grondwaterspiegel stijgt.  

In sommige delen van Denemarken staat de grondwaterspiegel minder dan een meter onder het oppervlak. Dat betekent dat er bij zware regenval meteen een groot risico bestaat op overstromingen. Dit is omdat de grond nog maar een hele kleine buffercapaciteit heeft  voor het vasthouden van water.  

Het laatste grote effect van klimaat- verandering is zoutwaterindringing. Met de stijging van de zeespiegel  dring zout water dieper door in de aquifers in de buurt van de kust  en verdringt zo het zoete water.  De gevolgen hiervan kunnen we beperken  door de grondwaterwinningspunten verder landwaarts te verplaatsen. Maar er leven veel mensen in en nabij de kustgebieden die afhankelijk zijn van deze waterbronnen.  

Klimaatverandering heeft grote invloed op onze grondwaterbronnen. Hoe je het ook bekijkt, deze processen zijn nu gaande en wat we nu zien is pas het begin van de echte gevolgen ervan.  

Naast klimaatverandering is vervuiling een groot gevaar voor grondwater. Er zijn veel verschillende oorzaken, van lekkage uit onbeschermde stortplaatsen tot pesticides uit de landbouw.  Grondwater is vaak bijzonder oud, waardoor de volledige gevolgen van vervuiling vaak pas na tientallen jaren zichtbaar worden. In Denemarken is het grondwater gemiddeld ongeveer 50 jaar oud.  

Er is dus grote kans dat we met vervuild grondwater te maken krijgen terwijl de oorzaak van die vervuiling allang niet meer bestaat. Het oplossen of beperken van de gevolgen van klimaatverandering of vervuiling vereist kennis.  

Kennis over waar het water zich bevindt. 

  • Gaat het om een grote of kleine aquifer?
  • Zit er zout water onder?
  • Waarvandaan wordt het water aangevuld?
  • Is er een bron van vervuiling in de buurt?  

Hiermee moet rekening gehouden worden bij het ontwerpen van nieuwe putvelden.  

  • We proberen zo veel mogelijk informatie te verzamelen.
  • We brengen de grondlagen in kaart.
  • We sporen de aanvullingsgebieden op om het risico op vervuiling te bepalen.  
  • En we berekenen hoe veel water er op duurzame wijze gewonnen kan worden.  

Cursus overzicht

Modules
Modules: 5
Doorlooptijd
Doorlooptijd: 25 minuten
Moeilijkheid
Moeilijkheid: Gevorderd